|
Düşünmek
(Bir sonuca
varmak, karar vermek için )
Bir kişi, bir
olay, yapıt, okuduklarınız vb. üzerinde bir sonuca varmak, karar
vermek istiyorsunuz; ilk görüntüler, ilk algılamalar, sizi yanıltabilir
ya da başkalarının dediklerini yineleme durumuna düşebilirsiniz.
Doğru sonuca ulaşmak, doğru karar vermek için, hazır düşünceler
ve sizin birikimleriniz yetmeyebilir.
Doğru sonuca
ulaşmak, doğru karar vermek için düşüneceksiniz.
Ama nasıl, hangi
yol yöntemle?
* Hazır bilgilerin
özelliklerini, ayrıntılarını, inceden inceye, dikkat ve özenle anlamaya
çalışacaksınız.
* Bir kişi ya
da nesnenin, olayın, durumun, düşüncenin benzer ya da ayrı yanlarını
inceleyecek, karşılaştırmalar, oranlamalar yapacaksınız.
* Elde ettiğiniz
bulguları, bilgileri, zihninizin terazisinde tartacaksınız.
* Elde ettiklerinizin
mantığa uygun olup olmadığına bakacaksınız.
* Bunlar üzerinde
akıl yürüteceksiniz.
* Elde ettiklerinizin
gerçek olanından doğruluklarından ya da yanlışlarından çıkarımlar
yapabilir; yeni bakış ve görüşle yeni düşünceler üretebilirsiniz.
Gene de yetinmeyin:
Sonuca varmada,
karar vermede ivedilenmeyin.Bir şeyin ne olduğunu ya da olmadığını
doğru değerlendirmek için:
* Üzerinde durduklarınızın,
hangi koşul ve konumda, kimce, ne amaçla, hangi bakış açısıyla ele
alınıp işlendiğini de hesaba katmalısınız.
* Tekten tüme,
tümden teke doğru bakma yöntemini kullanmalısınız.
* Tikel; bütünün
bir parçasıyla ilgilidir. Bütünün bireylerine değil de birkaç bireyine
ilişkindir.
* Tümel; belli
bir sınıfa bağlı olanların tümünü içine alan; bütün kapsamıyla alımlanan
bir tümelliği 'bütün' ya da‚ 'her' sözcüğüyle gösterebilir. Tümel
kavramı kapsamına aldığı bütün nesneleri gösteren bir kavramdır.
Tümeller; cins, tür, ayrım, özellik ve ilineğini kapsar.
* Salt tümele
bağlanan düşünce, dünyaya Tanrısal/dinsel açıdan bakar. Tümeli ve
tikeli birlikte düşünen, dünyaya akılla bakar, bilimsel ve insancıl
olarak değerlendirme yapar.
* Tikele saplanıp
kalmak, ağacı görüp ormanı görmemek; tümele saplanıp kalmak, ormanı
görüp ağacı görmemek gibidir.
Parçaları ya
da öğeleri bir araya getirip bir bütün oluşturarak, (bireşimle)
doğru bir sonuca, varır, doğru bir karar verebilirsiniz.
Kasım 2010
Yazarın Önceki
Yazıları:
Türkçe Denemeye Katkı
Yiğit, Sert ve Dik Adam mıyım?
Soyadı Sahtekârıyım
SÖZ VE İNSAN / (Sözüne bak, insanını tanı)
Sözcük Seçimine Özen
Seslendirme ve Noktalamanın Önemi
Dil Savrukluğunun Nedenleri
Dilimizde Edim ve Edicinin Özellikleri
|